یک جمله در زیارت اربعین امام حسین ( علیه الصلاه و السلام ) ذکر شده است که مانند بسیاری از جملات این زیارتها و دعاها ، بسیار پرمغز و در خور تأمل و تدبر است .

آن جمله این است " و بذل مهجته فیک " این زیارت اربعین است، منتها فقره های اول آن دعاست که گوینده این جملات خطاب به خداوند متعال عرض می کند " و بذل مهتجه فیک " یعنی حسین بن علی ، جان و خون خود را در راه تو داد؛ " لیستنفذ عبادک من الجهاله " تا بندگان تو را از جهل نجات بدهد ؛ " و حیره الضلاله " از سرگردانی ناشی از ضلالت و گمراهی آنها را برهاند .

این یک طرف قضیه است ، که طرف قیام کننده است - که حسین بن علی ( ع ) است - طرف دیگر قضیه ، در این فقره بعدی معرفی می شود " و قد توازر علیه من غرته الدنیا و باع حظه بالا رذل الا دنی " نقطه مقابل ، آن کسانی بودند که فریب زندگی ، آنها را به خود مشغول کرده بود ؛ دنیای مادی ، زخارف دنیایی ، شهوات و هواهای نفس ، آنها را از خود بی خود کرده بود "و باع حظه بالا رذل الا دنی " سهمی را که خدای متعال برای هر انسانی در آفرینش عظیم خود قرار داده است - که این سهم عبارت است از سعادت و خوشبختی دنیا و آخرت - به بهای پست و ناچیز و غیر قابل اعتنایی فروخته بودند . این خلاصه نهضت حسینی است .

با مداقه ای در این بیان ، انسان احساس می کند که نهضت حسینی در واقع با دو نگاه قابل ملاحظه است ، که هر دو هم درست است، اما در مجموع دو نگاه ، نشان دهنده ابعاد عظیم این نهضت است : یک نگاه ، حرکت ظاهری حسین بن علی است که حرکت علیه یک حکومت فاسد و منحرف و ظالم و سرکوبگر - یعنی حکومت یزید - است، اما باطن این قضیه ، حرکت بزرگتری است که نگاه دوم ، انسان را به آن می رساند و آن حرکت علیه  جهل و زبونی انسان است . درحقیقت ، امام حسین اگر چه با یزید مبارزه می کند اما مبارزه گسترده تاریخی امام حسین با یزید کوته عمر بی ارزش نیست ، بلکه با جهل و پستی و گمراهی و زبونی و ذلت انسان است، امام حسین با اینها دارد مبارزه می کند .